1988 - 1989 යුගයේ මෙරට ඉස්මතු වූ සන්නද්ධ අරගලය, ඊට බලපෑ හේතු සහ සමාජ පසුබිම පිළිබඳ මූලික කරුණු මැදහත්ව  විමසා බැලීම මේ ලිපි මාලාවේ අරමුණ වේ. එම අරගලය තුළ කෙබඳු ආකාරයේ වැරදි අඩුපාඩු සීමාකම් පැවතියද අප එය අවබෝධ කොට ගත යුත්තේ ලංකාව නමැති ජාතික රාජ්‍යයේ ස්වාධීන පැවැත්ම, රටේ ඒකීයභාවය වෙනුවෙන් බෙදුම්වාදී, ජාතිවාදී විදෙස් න්‍යාය පත්‍රයන්ට එරෙහිව දියත් වූ දේශප්‍රේමී ජාතිකවාදී අභිලාෂයන් සහිත සටනක් වශයෙනි. ඒ මූලික අවබෝධයට යටත්ව එදා පැවති සමාජ දේශපාලන පසුබිම ඔස්සේ එම අරගලය මැදහත්ව හා විචාරශීලීව අවබෝධ කරගැනීම රටේ වර්තමාන සමාජ දේශපාලන අභියෝගයන් ජයගැනීම සඳහාද වැදගත් ප්‍රවේශයක් බව අපි විශ්වාස කරමු.  

> 71 අප්‍රේල් අරගලයෙන් පසු ජවිපෙ පැවැත්වූ ප්‍රථම මාධ්‍ය සාකච්ඡාව 1977 පෙබරවාරි 19 වැනිදා කොළඹ දී පැවැත්විණි. ජවිපෙ මැතිවරණවලට ඉදිරිපත් වෙමින් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී දේශපාලනයට පිවිසෙන බව එහිදී ප්‍රකාශ වූ අතර, 71 අරගලයට සම්බන්ධ වී ඒ වන විට නිදහස ලබා සිටි ජවිපෙ වැඩ බලන ලේකම් උපතිස්ස ගමනායක, කෙලී සේනානායක, යූ. ඒ. නන්දසීලි, සෝමවංශ අමරසිංහ ඇතුළු පිරිසක් මේ අවස්ථාවට සහභාගී වූහ. 

> අප්‍රේල් අරගලයෙන් පසු ජවිපෙ පැවැත්වූ ප්‍රථම ප්‍රසිද්ධ රැස්වීම 1977 මාර්තු 10 වැනිදා ගමනායකගේ ප්‍රධානත්වයෙන් හයිඩ් පිටියේදී පැවත්විණි. ජවිපෙ නියමුවා පුවත්පත ලියාපදිංචි කිරීමද එදින සිදුවිය. 

> 1977 අප්‍රේල් 6 පේරාදෙණියේ පැවති නිලවරණයෙන් පසු ප්‍රථම වරට සරසවි ශිෂ්‍ය සභාවක සභාපති ධුරය ජවිපෙ කේ. ඒ. චන්ද්‍රපාලට හිමිවිය. 1977 මැයි දින රැස්වීමක්ද පැවැත්වීමට ජවිපෙ කටයුතු කළේය.  

> 1977 ජුලි 22 පැවති මහා මැතිවරණයෙන් එජාපය ජය ගත් අතර, එයින් පසු විරුද්ධවාදීන් කෙරේ දරුණු මර්දනයක් දියත් විය. එහිදී මිනිස් ඝාතන 6ක්, නිවාස ගිනි තැබීම් 37ක්, පහරදීම් හා මංකොල්ලකෑම් 1400ක් වාර්තා විය. ජවිපෙ යළි නැගී සිටීම සිදුවූයේ දරුණු මර්දනකාරී ජයවර්ධන පාලනය යටතේය.                                   

> 1977 මහා මැතිවරණයට ජවිපෙ ස්වාධීන කණ්ඩායමක් ලෙස තංගල්ල, අනුරාධපුර බටහිර, හොරොව්පතාන, හක්මන යන ආසන හතරට තරග කළේය.

> ජේ. ආර්. ජයවර්ධන විසින් අපරාධ යුක්ති කොමිෂන් සභා පනත අහෝසි කිරීමේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස 1971 අරගලය නිසා සිරගතව සිටි රෝහණ විජේවීර ඇතුළු 125 දෙනෙක් 1977 නොවැම්බර් 2 දා නිදහස ලැබූහ. අරගලයට සම්බන්ධව සිරදඬුවම් විඳිමින් සිටි 123 දෙනෙක් ඊට පෙර නිදහස ලබා තිබිණි. 

> විජේවීර නිදහස් වීමෙන් පසු ජවිපෙ ප්‍රථම රැළිය 1977 නොවැම්බර් 7 වැනිදා කොළඹ නගර සභා පිටියේදී පැවැත්වුණු අතර, ඉන්පසු ඔහු රට පුරා රැස්වීම් මාලාවක් ඇමතීය.  1978 සැප්තැම්බර් 24 වැනිදා යාපනයේ පැවති රැස්වීමකදී විජේවීරට ගල් ප්‍රහාරයක් එල්ල විය. 

> 1978 පෙබරවාරි 4 වැනිදා ජේ. ආර්. ජයවර්ධන ප්‍රථම විධායක ජනපති ලෙස දිවුරුම් දීම සහ නව ව්‍යවස්ථාවක් සම්මත කර ගැනීම සිදුවිය.

> 1978 මාර්තු 16 වැනිදා කැළණි සරසවියේ සිසුන් සමග ඇතිවූ ගැටුමකින් ක්‍රිස්ටෝපර් ජයතිලක නමැති මැරයා මරණයට පත්වූ අතර ජනාධිපතිවරයා ඔහුගේ අවමගුලට සහභාගී විය. 

> 1978 ජූලි 23 ගිනි පුපුර කණ්ඩායමට අයත් පිරිසක් සමග ජවිපෙ ලන්ඩන් ශාඛාව ගොඩනැගීමට විජේවීර කටයුතු කළේය. එම වසරේ කියුබාවේ පැවති ලෝක තරුණ හා ශිෂ්‍ය උළෙලට විජේවීර ඇතුළු නියෝජිතයෝ 4ක් සහභාගී වූහ. 

> ජූලි 26 ව්‍යාපාරය සැමරීම සඳහා 1978 කොළඹදී පැවැත්වූ සම්මන්ත්‍රණයකදී පළමු වරට විමුක්ති ගී ජනගත කිරීම සිදුවිය. 1983 ජවිපෙ තහනම වන විට රට පුරා “විමුක්ති ගී” ප්‍රසංග 118ක් පවත්වා තිබිණි.

> 1978 ඔක්තෝබර් 19 සිට දින හතරක් පුරා ජවිපෙ ප්‍රථම මංගල සමුළුව කුරුණෑගල ඕමාරගොල්ලේදී පැවැත්වූ අතර, එහිදී දයා වන්නිආරච්චි ප්‍රධාන ලේකම් ධුරයට පත්විය.  

> මේ වනවිට විශ්වවිද්‍යාල තුළද ජවිපෙ ක්‍රියාකාරකම් ආරම්භ වූ අතර සරසවි සිසුන් මර්දනය සඳහා 1978 වසරේදී නව විශ්ව විද්‍යාල පනත සම්මත කර ගැනීම සිදුවිය. මේ කාලයේදී ශිෂ්‍ය මර්දන ක්‍රියා, පාතාල මැර පිරිස් යොදවා කළ පහරදීම්ද සුලබව වාර්තා වූ අතර එවකට අධ්‍යාපන හා තරුණ කටයුතු ඇමතිවරයා වූ රනිල් වික්‍රමසිංහ ඊට සක්‍රියව දායක වී ඇත.  

> “ශ්‍රිලනිපයේ ගමනක අවසානය” මැයෙන් විජේවීර පැවැත්වූ දේශන මාලාවේ පළමු වැන්න 1979 සැප්තැම්බර් 26 කොළඹ සුගතදාස ක්‍රීඩාංගණයේදී පැවැත්විණි. සිරිමාවෝ බණ්ඩාරනායක මැතිනියගේ ප්‍රජා අයිතිය අහෝසි කිරීම සඳහා එජාප ආණ්ඩුව ගෙන ගිය වැඩපිළිවෙළට ජවිපෙ ක්‍රියාකාරීව සහය පළ කළේය. 

> 1980 ජූලි 17 වැනිදා රුපියල් 300ක පඩි වැඩි වීමක් ඉල්ලා පැවති ජූලි වර්ජනයෙන් 40356 කට රැකියා අහිමි කිරීමට රජය කටයුතු කළ අතර මෙහිදී පහරදීම්, සිරගත කිරීම් නිසා සිත් තැවුලට පත් වර්ජකයෝ 39 දෙනෙක් සිය දිවි හානි කොට ගත්හ. මෙවැනි දරුණු මර්දනකාරී තත්ත්වයක් යටතේ වුවද සරසවි සිසුන් සටන්කාමී බලවේගයක් ලෙස මෙහෙයවීමට මෙකල ජවිපෙ සමත් විය.

> 1980 දෙසැම්බර් 31 ජවිපෙ තරුණ සංවිධානයක් වූ “රතු ගැටවු” සංවිධානය බිහිවිය. 

> සමාජවාදී ශිෂ්‍ය සංගමයේ ප්‍රථම මහා සමුළුව 1981 පෙබරවාරි 25 පැවති අතර, ශාන්ත බණ්ඩාර ප්‍රධාන ලේකම් ලෙස තේරී පත්විය. ජවිපෙ කාන්තා, කම්කරු. භික්ෂු, තරුණ, කලා ආදී අංශවල මංගල මහා සමුළු 1981 වසරේදී පවත්වනු ලැබිණි. 

> 70 දශකය මැද සහ 80 දශකය මුල සරසවි වරම් ලැබූ සමන් පියසිරි ප්‍රනාන්දු, එච්. බී. හේරත්, ශාන්ත බණ්ඩාර, ඩී. එම්. ආනන්ද, උපාලි ජයවීර, කේ. ඩබ්. එස්. අමරසිරි වැනි ශිෂ්‍ය නායකයන් යටතේ සරසවි තුළ ජවිපෙ බලය පුළුල් වීම මේ වන විට සිදුවෙමින් තිබිණි. මේ සියලු දෙනා පසුකාලීනව ජවිපෙ මුල් පෙළේ නායකයෝ බවට පත් වූහ. 

> 1969 දී පිහිටුවන ලද අන්තර් විශ්වවිද්‍යාල ශිෂ්‍ය බල මණ්ඩලයේ බලය 1977 වන විට දිනාගැනීමට ජවිපෙ සමත්ව තිබිණි. ඊට පෙර එය මෙහෙයවන ලද්දේ කොමියුනිට්ස් පක්ෂයේ ලංකා ජාතික ශිෂ්‍ය සංගමය විසිනි. ජවිපෙ නියෝජනය කළ අන්තරේ පළමු කැඳවුම්කරුවා වූයේ 1978 - 1979 වසරවල එම ධුරය හෙබවූ ශාන්ත බණ්ඩාරය. අන්තරය 88 - 89 අරගලය තුළ ඉතා තීරණාත්මක භූමිකාවක් ඉටු කළ සංවිධානයක් වූ අතර, කම්කරු, ගොවි ආදී අන් බොහෝ අංශ අභිභවා එම අරගලය තුළ ශිෂ්‍ය ප්‍රජාවේ දායකත්වය කැපී පෙනිණි. 

> 1981 දිස්ත්‍රික් සංවර්ධන සභා ඡන්දයේදී ඇතිවූ ගැටුම් අතරතුර ආණ්ඩුවේ මැර පිරිස් දකුණු ආසියාවේ විශාලතම පුස්තකාලය වූ යාපනය පුස්තකාලයට ගිනිතැබූහ. වටිනා පොත් 90000ක් එහිදී විනාශයට පත්විය. 

> ඡන්ද පෙට්ටි අතුරුදන්වීම්, හොර ඡන්ද දැමීම්, බිය ගැන්වීම් රැසක් යටතේ සංවර්ධන සභා ඡන්දය පැවැත්වීම සිදුවිය. මෙය මහා පරිමාණයෙන් අයථා ක්‍රියා සිදුවූ ලංකාවේ පළමු මැතිවරණය ලෙස ඉතිහාසයට එක් වෙයි.

> 1981 ජූනි 4 පැවති දිස්ත්‍රික් සංවර්ධන සභා ඡන්දයේදී ජවිපෙ දිස්ත්‍රික් අටක් සඳහා තරග වැදුණු අතර, ඡන්ද 327149ක් සමග සංවර්ධන සභා මන්ත්‍රී ධුර 13ක් හිමිවිය. ශ්‍රිලනිප, කොමියුනිට්ස්, සමසමාජ යන පක්ෂ මේ මැතිවරණය වර්ජනය කළහ.

දෙවැනි කොටස ළගදීම...

- ඉසුරු ප්‍රසංග -