මහනුවර විදවතුන්ගේ හා වෘත්තීයවේදීන්ගේ සංගමය පසුගිය ජනාධිපතිවරණ සමයේ දී ගෝඨාභය රාජපක්‍ෂ මහතාගේ ජයග්‍රහණය වෙනුවෙන් විශාල කාර්යභාරයක් සිදු කළා. ඒ සඳහා දායක වූ විද්වතකු වශයෙන් ගෝඨාභය ජනාධිපතිතුමා ප්‍රමුඛ නව රජයෙන් ඔබතුමා බලාපොරොත්තු වන්නේ මොනවා ද?

අපේ බලාපොරොත්තු ප්‍රධාන වශයෙන් ජාතික සහ පුද්ගලික විදිහට කොටස් දෙකකට වෙන් කරලා පැහැදිළි කරන්න පුළුවන්. යහපාලන ආණ්ඩු කාලයේ දී සංස්කෘතික, ආර්ථික, දේශපාලනික ආදී ලෙස හැම පැත්තකින් ම රට ආපස්සට ගෙන ගිය තත්ත්වයක් තමයි තිබුණේ. ගෝඨාභය මහතාගේ ජයග්‍රහණය කරවලා ඒ දුර්දාන්ත පාලනය අවසන් කරන්න අපිට පුළුවන් වුනා. ඒක ඇත්තෙන් ම පුද්ගලික මට්ටමින් අපිට තිබුණු බලාපොරොත්තුවක්. ඒත් ජාතිකවාදීන් විදිහට අපිට එතැනින් නවතින්න බෑ. අපි මූලික වශයෙන් ම පෙනී සිටින්නේ ජාතියක් විදිහට අපිට තිබෙන බලාපොරොත්තු වෙනුවෙන්. බෞද්ධයෝ විදිහට අපිට නිවන් දැකීමේ බලාපොරොත්තුව තිබෙන බව ඇත්ත. ඒකත් එක්තරා ආකාරයක පුද්ගලික අරමුණක්. ඒත් ජාතියක් විදිහට අපිට තියෙන බලාපොරොත්තුව පොදු එකක්. ඒ තමයි, නිවන් දකින තුරු රටත්, ජාතියත්, සම්බුද්ධ ශාසනයේ චිරස්ථිතියත් වෙනුවෙන් පුද්ගලිකත්වය දෙවැනි තැනට දාලා කටයුතු කිරීම. මේක මහනුවර විදවතුන් හා වෘත්තීයවේදීන්ගේ සංගමයේත් මූලික අරමුණක්. මීට අමතරව අපේ සංගමයට සංස්කෘතික, දේශපාලනික, ආර්ථික අරමුණු මෙන් ම සදාචාරාත්මක රටක් නිර්මාණය කිරීම, අනෙකුත් ජනවාර්ගික හා ආගමික කණ්ඩායම් සමඟ සහයෝගීතාවය වර්ධනය කරගැනීම වගේ අරමුණුත් තිබෙනවා.

ඒ කියන්නේ ඔබේ සියලු ම බලාපොරොත්තු මේ රටේ හතර සීමාවෙන් ඔබ්බට යන්නේ නෑ?

අපේ ජාතික අරමුණු මේ රටේ හතර සීමාව ඉක්මවලා පැතිරිලා තියෙනවා. ඇත්තෙන් ම අපි ඒ සඳහා සැලසුම් කීපයකුත් හදාගෙන තියෙනවා. නමුත් විද්වතුන් විදිහට අපිටත්, අපේ සංවිධානවලටත් ඒවා තනියෙන් ම කරගෙන යන්න අමාරුයි. ඒවා සාර්ථක කරගන්න නම් අපිට රාජ්‍ය අනුග්‍රහය ලබාගන්න වෙනවා. අපි මහන්සි වෙලා බලයට ගෙනාපු වර්තමාන රජයෙන් ඒ සඳහා අවශ්‍ය සහයෝගය ලැබෙයි කියන බලාපොරොත්තුව අපිට තිබෙනවා.

ඒ විදිහේ සැලැස්මක් ගැන විස්තරයක් කියන්න පුළුවන් ද?

ආචාර්ය වරුණ චන්ද්‍රකීර්ති මහත්තයා හඳුන්වලා දීලා තියෙනවා “ථෙරවාද කලාපය” කියලා සංකල්පයක්. මේක අපේ බුද්ධ ශාසනයේ චිරස්ථිතියට කෙලින් ම අදාළ කාරණයක්. ලෝකයේ තියෙන ථෙරවාදී රටවල් සියල්ල මේ ථෙරවාදී කලාපයට ඇතුළත්. මේ කලාපයට ශ්‍රී ලංකාව, තායිලන්තය, මියන්මාරය, කාම්බෝජය, ලාඕසය කියන රටවලුත් චීනයේ යුන්නාන් පළාත, වියට්නාමයේ දකුණු දිග ප්‍රදේශය, බංග්ලාදේශයේ චිතගොං කඳුකර ප්‍රදේශයත් අයත් වෙනවා. මේ කලාපයේ බුද්ධ ශාසනය පිහිටුවීමටත්, එය අඛණ්ඩව පෝෂණය කරලා ආරක්‍ෂා කිරීමටත් අපේ රට විශාල කාර්යභාරයක් ඉටුකරලා තියෙනවා. ඒ නිසා අතීතයේ ඉඳලා ම මේ ථෙරවාද කලාපයේ මහගෙදර විදිහට ශ්‍රි ලංකාව සැළකෙනවා. මේ කලාපය පුරා පැතිරිලා තියෙන බෞද්ධ සම්ප්‍රදාය අපි හඳුන්වන්නේ මහා විහාරීය ථෙරවාද බෞද්ධ සම්ප්‍රදාය කියලා. ලෝකයේ තියෙන බෞද්ධ සම්ප්‍රදායන් අතරින් බුදුරජාණන් වහන්සේගේ ධර්මය ආරක්ෂා කරගන්නා, එය ජීවමානව පවත්වා ගෙන යාමට කටයුතු කරන ප්‍රධානතම සම්ප්‍රදාය තමයි අපේ මේ සම්ප්‍රදාය. ඉතින් මේ විදිහට ථෙරවාද කලාපය පුරා පැතිරිලා තිබෙන මේ සම්ප්‍රදාය ආරක්‍ෂා කරගන්න අපි කටයුතු කරන්න ඕන. මේ සඳහා සකස් කෙරුණු සැලැස්මක් අපිට තියෙනවා.

ඒ සැලැස්ම ප්‍රායෝගිකව ක්‍රියාවට නංවන පුළුවන් ආකාරය ගැන පැහැදිළි කිරීමක් කරන්න පුළුවන් ද?

ලෝකයේ ගොඩක් රටවල් ආගමික වශයෙන් එකතු වෙලා තියෙනවා. නමුත් ථෙරවාදී රටවල් අතර මේ විදිහේ එකමුතුවක් නෑ. ශ්‍රි ලංකාව තමා මේ ථෙරවාදී රටවල්වල කේන්ද්‍රස්ථානය විදිහට සැළකෙන්නේ. ඒ හින්දා මුලින් ම අපි යෝජනා කරන්නේ අපේ රටේ මූලිකත්වයෙන් මේ රටවල් අතර ජාත්‍යන්තර බෞද්ධ සහයෝගීතාවයක් ඇති කරන්න පුළුවන් වැඩපිළිවෙළක්. මේ තුළින් අපි මූලික වශයෙන් අවධාරණය කරන්නේ, මේ රටවල්වලට පත්කරන තානාපතිවරු, තානාපති සේවයට සම්බන්ධ කරගන්න උපදේශකවරු, නිළධාරීන් ආදී සියළු ම දෙනා විශේෂ අවධානයක් යොමු කරලා තෝරාගන්න කියන එක. ඉතිරි වැඩ කරගන්න නම් මේ මූලික කාර්යය හරියට වෙන්න ඕන.

මේ සඳහා සළකා බැලිය යුතු නිර්ණායක තියෙනවා ද?

මූලික නිර්ණායකය තමයි බුද්ධ ශාසනයේ චිරස්ථිතිය වෙනුවෙන් කැපවෙන්න තියෙන ඕනෑකම. අපේ මහා විහාරීය ථෙරවාද බෞද්ධ සම්ප්‍රදාය ආරක්‍ෂා කරගන්න තියෙන ඕනෑකම. මේ ඕනෑකම නැති අයට, මේ කාරණයේ වැදගත්කම තේරුම් ගන්නේ නැති අයට ථෙරවාදී කලාපය එකතු කරන්න කැපවෙන්න බෑ. ඒ වගේ ම, කලාපයේ තියෙන ශාසනික කරුණු, භාෂා ශාස්ත්‍ර වගේ දේවල් ඉගෙන ගන්න පුළුවන් පිරිසකුත් මේ වෙනුවෙන් පත්කරන්න ඕන. කාර්යාල සේවය ඉක්මවලා කැපවෙලා දුවලා පැනලා වැඩ කරන්න පුළුවන් පිරිසකුත් මේ වෙනුවෙන් පත් කරන්න ඕන. එංගලන්ත යටත්විජිත ස්වාමියා හදලා දුන්න කාර්යාල ක්‍රමය ඇතුළට කොටුවෙලා මේ වැඩේ කරන්න බෑ. ඒ වගේ ම, බෞද්ධ කටයුතුවලට අවශ්‍ය ශ්‍රද්ධාවත් මේ අයට තියෙන්න ඕන.

මේ වැඩපිළිවෙළේ අන්තර්ගතයෙන් යමක් කියන්න පුළුවන් ද?

මේ රටවල් සමඟ අධ්‍යාත්මික සම්බන්ධතා ඇති කරගන්න වැඩපිළිවෙළක් මේ ඇතුළේ තියෙනවා. අද වෙද්දී අපේ රටේ බුද්ධ ශාසනයේ යම් පිරිහීමක් තිබෙනවා. තායිලන්තය, මියන්මාරය වගේ රටවල්වල තිබෙන ශාසන සම්ප්‍රදායන්ගෙන් ශක්තිය ලබාගෙන, ඒ රටවල වැඩසිටින භික්ෂූන් වහන්සේලාගේ, ඒ වගේ ම අදාළ අනෙකුත් ආයතනවල උපදෙස් ලබාගෙන අපේ සම්බුද්ධ ශාසනය නඟා සිටුවීමේ වැඩපිළිවෙළක් අපිට ආරම්භ කරන්න පුළුවන්. ඒ වගේ ම මේ කලාපයේ රටවල් එක්ක දේශපාලන, ආර්ථික, සංචාරක, වෙළෙඳ සහ අධ්‍යාපනික සහයෝගීතා ඇති කරගන්න අපිට පුළුවන්.

දේශපාලන වැඩපිළිවෙළක් කියන්නේ?

පහුගිය දවස්වල මියන්මාරයට ජාත්‍යන්තර බලපෑම් එල්ල වෙලා ඒ වෙනුවෙන් අවුන් සාන් සුකී මහත්මිය පෙනී හිටිය අවස්ථාවේ දී අපේ රටෙන් කිසිම සහයෝගයක් එතුමියට ලැබුණේ නෑ. ඒ වගේ ම අපි කොටි ත්‍රස්තවාදය නැති කරන්න සටන් කරද්දි තායිලන්තයේ සමහර වරයාවල් කොටින්ගේ වැඩවලට යොදාගත්තා කියලා අපි දන්නවා. අපේ බෞද්ධ රටවල්වලට එකතුවෙලා වැඩ කරන්න පුළුවන් නම් මේ වගේ දේවල් වෙන්නේ නෑ. ඒ හින්දා අපි ඉදිරිපත් කරන මේ වැඩපිළිවෙළ හරහා අපි ආණ්ඩුවට යෝජනා කරනවා චීනයත් ඇතුළු ථෙරවාද කලාපයේ රටවල් සමඟ සහයෝගීතාවක් ඇති කරගන්න මැදිහත් වෙන්න කියලා.

චීනය කියන්නේ ථෙරවාදී බෞද්ධ රටක් නෙවෙයිනේ!

සම්බුද්ධ පරිනිර්වාණයෙන් පස්සේ බෞද්ධ ගුරුකුල හා විනය සම්ප්‍රදායන් බොහෝ ගණනක් ඇතිවුනා. ඒවායින් දැනට ඉතිරිවෙලා තියෙන්නේ සම්ප්‍රදායන් තුනයි. එකක් තමයි අපේ මහා විහාරීය ථෙරවාද සම්ප්‍රදාය. ශ්‍රි ලංකාව මුල් කරගෙන ථෙරවාද කලාපය තුළ ව්‍යාප්ත වෙලා තියෙන්නේ මේ සම්ප්‍රදාය. දෙවැනි එක තමයි, ධර්ම ගුප්තක සම්ප්‍රදාය. ඒක අද මහායාන බුදුදහම විදිහට චීනය, උතුරු වියට්නාමය, ජපානය, කොරියාව වගේ රටවල්වල පැතිරිලා තියෙනවා. තුන්වෙනි එක තමයි, මූල සාර්වස්තිවාදී ගුරුකුලය. ඒක ටිබෙටය, කල්මිකියාව, මොංගෝලියාව වගේ රටවල පැතිරිලා තියෙනවා. මේ අතරින් චීනයේ තමයි මේ සම්ප්‍රදායන් තුන ම පැතිරිලා තියෙන එක ම රට. ඉතින් අපේ මහා විහාර ථෙරවාදී සම්ප්‍රදායටත් චීනයේ තැනක් තියෙනවා.

ෆාහියන් හාමුදුරුවන්ගේ පැමිණීමෙන් තහවුරු වෙන්නේ චීනයත් එක්ක අපේ තිබුණු බෞද්ධ සම්බන්ධකම් නේ ද?

ඔව්. චීනයේ තියෙන ධර්ම ගුප්තක සම්ප්‍රදායට විතරයි භික්ෂු හා භික්ෂුණි උපසම්පදාව කියන දෙක ම රැකගන්න පුළුවන් වෙලා තියෙන්නේ. අද වෙනකොට අනෙක් සම්ප්‍රදායන් දෙකෙන් ම භික්ෂූණි උපසම්පදාව නැතිවෙලා. චීනයේ භික්ෂූණි ශාසනයට අදාළ වැදගත් ම කාරණය වෙන්නේ ඒ භික්ෂූණි ශාසනය චීනයේ ආරම්භ කරලා තියෙන්නේ අපේ රට මුල්වෙලා කියන එක. ඒ සඳහා දේවසාරා භික්ෂූණිය ප්‍රමුඛ කණ්ඩායමක් චීනයට වැඩම කරලා තියෙනවා. ඉතින් චීනය මේ වැඩේට සම්බන්ධ කරගන්න හේතු සෑහෙන ප්‍රමාණයක් තියෙනවා. මේ වැඩේ සාර්ථක කරගන්න නම් චීනයේ දේශපාලන සහ ආර්ථික ශක්තිය ගැනත් අපි හිතන්න ඕන.

අනෙකුත් මහායාන හා තන්ත්‍රයාන බෞද්ධ රටවල් සම්බන්ධ කරගැනීමේ අදහසක් නැද්ද?

ඒ රටවල් සමඟත් අපි සහයෝගීතාවක් ඇති කරගන්න ඕන. ඒත් අපි මුලින් ම කරන්න ඕන අපේ සම්ප්‍රදාය සහ අනන්‍යතාව රැකගැනීමේ වැඩපිළිවෙළක් ආරම්භ කරන එක. ඊට පස්සේ අපිට පුළුවන් අනෙක් බෞද්ධ සම්ප්‍රදායන් තියෙන රටවල් එක්ක සම්බන්ධතා ඇති කරගන්න.

ථෙරවාද කලාපයේ රටවල් සමඟ සහයෝගීතාවක් ඇති කරගැනීමට කළ යුතු මූලික කටයුතු මොනවා ද?

ඇත්තටම අපි ලැජ්ජා වෙන්න ඕන. අපේ රට තාමත් කාම්බෝජය හා ලාඕසය සමඟ තානාපති සම්බන්ධතා ඇති කරගෙන නෑ. ඒ නිසා අපි මුලින් ම යෝජනා කරනවා මේ රටවල් දෙකත් එක්ක තානාපති සම්බන්ධතා ඇති කරගන්න කියලා. චීනයේ අපේ තානාපති කාර්යාලය තියෙන්නේ බීජිං නගරයේ. නමුත් ථෙරවාද බෞද්ධ සම්ප්‍රදාය ස්ථාපිත වෙලා තියෙන යුන්නාන් පළාතේ. බීජිං ඉඳලා ඒ ප්‍රදේශයට කිලෝ මීටර් 3100 ක් විතර දුරයි. ඒ හින්දා කුන්මිං නගරයේ ශ්‍රි ලංකා කොන්සල් කාර්යාලයක් පිහිටුවන්න කියලා අපි යෝජනා කරනවා. වියට්නාමයේ අපේ තානාපති කාර්යාලය තියෙන්නේ උතුරු ප්‍රදේශයේ තියෙන හැනෝයි නගරයේ. නමුත් ඊට ගොඩක් දුරින් පිහිටලා තියෙන දකුණු ප්‍රදේශය ආශ්‍රිතව තමා ථෙරවාද සම්ප්‍රදාය පවතින්නේ. ඒ නිසා හොචිමිං නගරයේත් අපේ කොන්සල් කාර්යාලයක් පිහිටුවන්න කියලා අපි යෝජනා කරනවා. ඒ වගේ ම, ථෙරවාද කලාපයේ රටවල්වල රාජතාන්ත්‍රික කටයුතු සඳහා ඒ වැඩේට ම අදාළ පුද්ගලයන් පත්කරන්න වෙනවා. ශාසනික කටයුතු, භාෂා ශාස්ත්‍ර සම්ප්‍රදායන් හා සංස්කෘතික කටයුතු විමර්ශනය වගේ පර්යේෂණ කාර්යන් සඳහාත් දැනුම, හැකියාව හා උනන්දුව තිබෙන සුදුසු පර්යෙෂණ නිළධාරීන් පත් කරන්න වෙනවා.

කලාපයේ රටවල් අතර සමාජ - ආර්ථික සබඳතා වර්ධනය කරගන්න අපි කරන්න ඕන මොනවා ද?

බෞද්ධ අධ්‍යයන කටයුතු හා බෞද්ධ සංචාරක කටයුතු මුල් කරගත් කලාපීය හුවමාරු වැඩපිළිවෙළක් ආරම්භ කිරීම, ශ්‍රි ලංකාව මුල් කරගෙන ජාත්‍යන්තර මට්ටමේ පාලි භාෂා විභාගයක් පැවැත්වීම, සියලු ථෙරවාද රටවල් ආවරණය වෙන විදිහට, ඒ රටවල්වලින් එන ශිෂ්‍යයන්ට අධ්‍යයන කටයුතු කරගෙන යන්න හැකි කලාපීය මූල මහා පිරිවෙන් ආයතනයක් පිහිටුවීම, ථෙරවාද කලාපීය මහ ලේකම් කාර්යාලයක් පිහිටුවීම, රාජ්‍ය නායක මට්ටමින් මහා විහාරීය ථෙරවාද සම්ප්‍රදාය මුල් කරගත් කලාපීය සංවිධානයක් ආරම්භ කිරීම වගේ යෝජනා ගණනාවක් අපි යෝජනා කරලා තියෙනවා.

සාකච්ඡා කළේ : දිහාන් බණ්ඩාර කීරියවත්ත