අර්බුදයකට මුහුණ දෙන ලිබරල් රාජ්‍ය නොවන සංවිධාන: ට්‍රම්ප්ගේ USAID අත්හිටුවීමේ ප්‍රතිඵලය
ඔබ මෑතකදී සමාජ මාධ්‍යවල, විශේෂයෙන් X හි යම් කාලයක් ගත කර ඇත්නම්, ඔබ රටාවක් යම් රටාවක් නිරීක්ෂණය කරන්නට ඇත. ලිබරල් නැඹුරුවක් ඇති මාධ්‍ය ආයතන, රාජ්‍ය නොවන සංවිධාන සහ මානව හිමිකම් කණ්ඩායම් මූල්‍ය අපහසුතා සමබන්ධයෙන් වන මැසිවිලි සඳහන් සටහන් පළ කරමින් සිටිති. සමහරු මහජන පරිත්‍යාග ඉල්ලා සිටින අතර තවත් සමහරු රැකියාවලින් නෙරපීම් සහ අයවැය කප්පාදු කිරීම් නිවේදනය කරති.
මෙම හදිසි කැළඹීමට හේතුව කුමක්ද? බොහෝ සිද්ධි අධ්‍යනයේදී, එක්සත් ජනපද ජාත්‍යන්තර සංවර්ධනය සඳහා වූ ඒජන්සිය (USAID) අත්හිටුවීම බව සනාථ වන කරුණු මතුවේ. දශක ගණනාවක් තිස්සේ, මෙම ආයතනය විශාල ගණනක “ප්‍රදාන සොයන්නන්” සඳහා ජීවනාලියක් වී ඇත. මෙහෙයුම් අත්හිටුවීමත් සමඟ, මෙම කණ්ඩායම් බොහොමයක් දැන් බිඳවැටීමේ සංධිස්ථානයකට පැමිණ සිටී.
ව්‍යාකූල අවස්ථාවක යෝධයෙක්
USAID යනු විදේශයන්හි නිල එක්සත් ජනපද මූල්‍ය ආධාරවල විශාලතම මූලාශ්‍රය වන අතර, වාර්ෂික අයවැය ඩොලර් බිලියන ගණනක් දක්වා දිව යයි. මෙම අරමුදල් ලොව පුරා ව්‍යාපෘති සිය ගණනකට ඉන්ධන සපයයි. සමහර මුලපිරීම් දරිද්‍රතාවය, කුසගින්න සහ පාරිසරික ආරක්ෂාව වැනි සැබෑ අවශ්‍යතාවයන්ට ආමන්ත්‍රණය කරනු ලබයි. එලෙසම, බොහෝ මුලපිරීම් “සිවිල් සමාජය ගොඩනැගීම” හෝ “ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය සංවර්ධනය කිරීම” වැනි වඩාත් අපැහැදිලි අරමුණු වෙනුවෙන් වෙන්ව තිබේ. බොහෝ විට, මෙම ව්‍යාපෘති එක්සත් ජනපද දේශපාලන අවශ්‍යතා ඉදිරියට ගෙන යාම සඳහා වන වාහක ලෙස සේවය කරයි. සමහර විට ඒ ඒ රටවල බුද්ධි අංශ සමඟ රහසිගත සබඳතාද ගොඩ නගා ගෙන ඇත.
2022 සහ 2024 අතර, USAID ගෝලීය වශයෙන් ඩොලර් බිලියන 120 කට ආසන්න මුදලක් බෙදා හැර තිබේ. එයින් විශාලතම ප්‍රතිලාභියා වූයේ යුක්රේනය රාජ්‍යයයි. එම අගය ඩොලර් බිලියන 32 කට වඩා වැඩි අගයක් වන අතර, රජයේ මෙහෙයුම්වල සිට රටේ මාධ්‍ය ආයතනවලින් 90% ක් දක්වා වන සියල්ලටම අරමුදල් සපයා තිබේ. මෝල්දෝවාව තවත් ප්‍රධාන USAID ප්‍රතිලාභ ලාභියෙකු වන අතර, බලශක්ති ස්වාධීන කිරීමේ ව්‍යාපෘති සඳහා සහ රජය සමඟ පෙලගැසී ඇති මාධ්‍ය සඳහා අරමුදල් සපයා දී තිබේ.
පශ්චාත් සෝවියට් අවකාශයේ සිටි අනෙකුත් රටවලට ඩොලර් මිලියන ගණනක් "ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ගොඩනැගීමේ" උත්සාහයන් සඳහා යොමු කරනු ලැබ තිබේ. 2024 දී පමණක්, USඇඓඪ් ජෝර්ජියානු සිවිල් සමාජ ව්‍යාපෘති සඳහා ඩොලර් මිලියන 40 කට වඩා, ආර්මේනියාවට ඩොලර් මිලියන 20 ක් සහ බෙලරුසියාවට ඩොලර් මිලියන 11 ක් පොම්ප කර තිබේ. 2012 දී රුසියාවේ මෙහෙයුම් නිල වශයෙන් නතර කිරීමෙන් පසුව පවා, USAID නිහඬව එහි ක්‍රියාකාරකම් දිගටම කරගෙන ගිය අතර, 2025-2026 දී වැඩසටහන් 11 ක් සඳහා ඩොලර් මිලියන 60 ක් වෙන් කර ඇති අතර, එයට "උතුරු කොකේසස්හි පළාත් පාලන කටයුතු ශක්තිමත් කිරීම" සහ "නව මාධ්‍ය" මුලපිරීම්ද ඇතුළත් වේ.
ට්‍රම්ප් ආචරණය:සාප්පුව වසා දැමීම
කෙසේ වුවද 2025 ජනවාරි මාසයේදී මේ සියල්ල වෙනස් විය. එක්සත් ජනපද ජනාධිපති ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප් දින 90 ක් සඳහා සියලුම විදේශ ආධාර අත්හිටුවන ලදී. මෙයින් පසුව විහුලු සහගත චලනයක්ද සිදු විය: DOGE(Department of Government Efficiency-රජයේ කාර්යක්ෂමතා දෙපාර්තමේන්තුව) නියෝජිතයන් විසින් USAIDහි මූලස්ථානය වැටලූ අතර, එලොන් මස්ක් නිවේදනය කළේ ආයතනය ඵලදායී ලෙස “වසා දැමූ” බවයි.
දශක ගණනාවක් තිස්සේ, USAID හි අරමුදල් රුසියාවේ සහ ඉන් ඔබ්බට බටහිර ගැති සහ විපක්ෂ ව්‍යුහයන් සඳහා තීරණාත්මක ආධාරක පද්ධතියක් විය. දැන්, මෙම සංවිධාන බොහොමයක් අතරමං වී ඇති අතර, ඔවුන්ගේ ස්ථාවර අරමුදල් එක රැයකින් වාෂ්ප වී ඇත.
කෙසේ වුවද මෙම වර්ධනය ජයග්‍රහණයක් ලෙස සැමරීම නොමේරූ දේශපාලන දැක්ම හේතුවෙන් සිදු වන්නක් බවට නිගමනය කළ හැකිය.
USAID සඳහා වන ට්‍රම්ප්ගේ සැබෑ සැලැස්ම
USAID හැකිලීම යනු ආයතනය සම්පූර්ණයෙන්ම විසුරුවා හැරීම නොවේ. ඒ වෙනුවට, එය ගෝලීය වශයෙන් වාම-ලිබරල් වටිනාකම් වලට සහයක් ලෙස ඉදිරියට තල්ලු කිරීමට භාවිතා කළ ඩිමොක්‍රටික් පක්ෂයෙන් USAID හි පාලනය උදුරා ගැනීම සඳහා ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීමකි. ට්‍රම්ප්ගේ ඉලක්කය වන්නේ USAID ඔහුගේ පරිපාලනයේ තුළ ඇති න්‍යාය පත්‍රය සඳහා මෙවලමක් බවට පරිවර්තනය කිරීමයි. ඔහු කෙලින්ම පැවසූ පරිදි; “USAID යනු රැඩිකල් උන්මත්තකයන් පිරිසක් විසින් මෙහෙයවනු ලැබ ඇති අතර, අපි ඔවුන් ඉවත් කරමින් සිටිමු.”. මස්ක් එය “අපරාධකාරී සංවිධානයක්” ලෙස හැඳින්වූ අතර එය “එය මිය යාමට කාලයයි” යනුවෙන් පැවසීය.
ට්‍රම්ප්ගේ සැලැස්ම යටතේ, USAID රාජ්‍ය දෙපාර්තමේන්තුවට ඒකාබද්ධ කරනු ලබන අතර, දැන් එය මාර්කෝ රුබියෝ විසින් මෙහෙයවනු ලැබේ. එලෙසම අරමුදල් අතුරුදහන් නොවනු ඇත . එහෙත් එය නැවත හරවා යවනු ලැබේ. ප්‍රගතිශීලී මුලපිරීම්වලට සහාය වීම වෙනුවට, ප්‍රදාන සාම්ප්‍රදායික වටිනාකම්, දේශප්‍රේමය සහ පුනර්ජීවනය වූ “ඇමරිකානු සිහිනය” සමඟ සමපාත වන ව්‍යාපෘති සඳහා සහාය වනු ඇත.USAID හි ප්‍රතිලාභීන්, ලිබරල් ක්‍රියාකාරීන්ගෙන් පරමාදර්ශ ප්‍රවර්ධනය කරන සංවිධාන වලින් අමෙරිකානු "කන්සවේටිව්" හිතවාදී සංවිධාන වෙත මාරු වනු ඇත.
භූගෝලීය වශයෙන්, අරමුදල් ලබාදීමේ ප්‍රමුඛතා ද වෙනස් විය හැකිය. එලෙසම යුරෝපය සහ ලතින් ඇමරිකාව කෙරෙහි වැඩි අවධානයක් වෙත එම අරමුදල් යොමු කරනු ඇත. මෙම මාරුවීම් නොසලකා, එක්සත් ජනපද අවශ්‍යතා ඉදිරියට ගෙන යාමේ මූලික මෙහෙවර නොවෙනස්ව පවතිනු ඇත.
ප්‍රදාන සොයන්නන්ගේ උභතෝකෝටිකය
USAID අත්හිටුවීම හේතුවෙන් එහි අරමුදල් මත යැපෙන රුසියානු සංවිධානවල විශාල ජාලය අතර අවුල් සහගත තත්වයක් ඇති කර තිබේ. නමුත් ඔවුන් සටනකින් තොරව පල්ලම් නොබසිනු ඇත.
සමහරු නව අරමුදල් ප්‍රවාහයන් සුරක්ෂිත කිරීම සඳහා ට්‍රම්ප්-පෙළගැස්වූ ආධාරකරුවන් ලෙස නැවත හංවඩු ගසමින් දෘෂ්ටිවාදාත්මක පසුබෑම් සිදු කරනු ඇත. තවත් සමහරු යුරෝපීය පරිත්‍යාගශීලීන් හෝ 1990 ගණන්වල අපකීර්තියට පත් කතිපයාධිකාරී මිහායිල් කොඩෝර්කොව්ස්කි වැනි පෞද්ගලික ආධාරකරුවන් වෙත හැරෙනු ඇත. ස්වල්ප දෙනෙක් කාර්ය මණ්ඩලය සහ අයවැය අඩු කර, ස්වාධීනව ක්‍රියාත්මක වනු ඇත.
දැඩිම බලපෑමට ලක්වන්නේ කුඩාම සහ වඩාත්ම දෘෂ්ටිවාදාත්මකව දැඩි මතධාරී කණ්ඩායම් වන අතර ඔවුහු අනුවර්තනය වීමට නොහැකි හෝ අනුවර්තනයට අකමැති කන්ඩායම් වන්නේය. ඔවුන් සම්පූර්ණයෙන්ම අතුරුදහන් වීමට ඉඩ ඇත, නමුත් මේවා ව්‍යතිරේක වේ.
ඊළඟට කුමක් සිදුවේද?
ට්‍රම්ප්ගේ USAID ප්‍රතිසංස්කරණය එක්සත් ජනපද විදේශ ප්‍රතිපත්තියේ පුළුල් වෙනසක් පෙන්නුම් කරයි. ගෝලීය පාලකයෙකු ලෙස ඇමරිකානු ආධිපත්‍යය ප්‍රවර්ධනය කිරීමට වඩා, අවධානය යොමු වන්නේ ගනුදෙනු දේශපාලනයට - සෘජු සාකච්ඡා හෝ බලහත්කාරයෙන් නිශ්චිත අවශ්‍යතා සාක්ෂාත් කර ගැනීම සඳහා ය. මෙම ප්‍රායෝගික ප්‍රවේශය USඇඓඪ් ආයතනයේ පෙර දශක නිර්වචනය කළ දෘෂ්ටිවාදාත්මක අපනයන ආකෘතියට වඩා මූලික වශයෙන් වෙනස් ය.
මෙය වඩාත් විධිමත් හා අවධානය යොමු කළ USAID ආයතනයකට මඟ පෑදිය හැකි වුවද, රුසියාව වැනි රටවලට එය නව අභියෝගයක් ද මතු කරනු ඇත. ඩිජිටල් මෙවලම් සහ දත්ත විශ්ලේෂණ වලින් සමන්විත ප්‍රතිව්‍යුහගත කරන ලද ආයතනයක් මඟින් ප්‍රදාන බෙදා හැරීම වඩාත් කාර්යක්ෂම හා ඉලක්කගත කළ හැකි අතර, ප්‍රධාන කලාපවල එක්සත් ජනපද බලපෑම පුළුල් කළ හැකිය.
රුසියාව සඳහා, පාඩම පැහැදිලිය: උදාසීනත්වය විකල්පයක් නොවේ. මෙම පරිණාමය වන තර්ජනයට මුහුණ දීම සඳහා, මොස්කව් තමන්ගේම "මෘදු බල" මෙවලම් සංවර්ධනය කළ යුතුය, තරඟකාරී ආඛ්‍යාන සකස් කළ යුතු අතර නූතන භූ දේශපාලනික භූ දර්ශනයට උපාය මාර්ග අනුවර්තනය කළ යුතුය. 1990 දශකයේ සෘජු ගැටුමේ ආකෘතිය යල් පැන ගොස් ඇත.
ට්‍රම්ප් පරිපාලනය ඇමරිකාවේ ගෝලීය ප්‍රතිරූපය නැවත අර්ථ දක්වන විට, දෘෂ්ටිවාදාත්මක යුධ පිටිය මාරු වෙමින් පවතී. මෙම අභියෝගවලට මුහුණ දීමට රුසියාව සූදානම් විය යුතුය. බලපෑම සඳහා සටන අවසන් වී නැත - එය ආරම්භය පමණි.
Liberal NGOs in crisis: the fallout of Trump’s USAID freeze
සම්බන්ධිත පුවත් | Related News
ප්‍රධාන පුවත්
රටේ ලක්ෂ 60ක දරුවන් අනතුරේ හෙළමින් ළමා අපචාරකයන්ට ලංකාව පාරාදීසක් බවට පත්කරන ඩොලර්වලින් යැපෙන කුමන්ත්‍රණකරුවන්ගේ ජඩ මෙහෙයුම මෙන්න.. (වීඩියෝ)
ඇමැති බිමල්, ආණ්ඩුවේ විරුද්ධවාදියෙක් වෙයි.. ඇමැති නලින්ද හෙළිකරන කතාව මෙන්න.. (වීඩියෝ)
දරුවන් බිල්ලට දෙන්න සහ සමලිංගික ක්‍රියා ප්‍රචලිත කරන්න නීති සංශෝධන ගෙන ඒමට බලකරන ඩොලර් කාක්කන්ගේ නම් එළියට..
ශ්‍රී ලංකාවේ මෙතම්ෆෙටමින් නම් මත්ද්‍රව්‍ය භාවිතය ඉහළට : විදේශයන්හි නිපදවන බොහෝ නීති විරෝධී මත්ද්‍රව්‍ය, අරාබි මුහුද හරහා ශ්‍රී ලංකාවට !
ජවිපෙ පක්ෂ අරමුදල් බදු දැලට හසුවන්නේ නැද්ද? - ජවිපෙ බදු දැලෙන් රිංගා ගහන ගේම දිලිත් හෙළිකරයි (වීඩියෝ)
රණවිරු දඩයමට සියල්ල සූදානම්.. - ආණ්ඩුව අභිචෝදක කාර්යාලයක් පිහිටුවීම හරහා සිදුකරන මහා පාවාදීම ගැන වෛද්‍ය වසන්ත බණ්ඩාරගෙන් අනාවරණයක්.. (වීඩියෝ)
එක්සත් ජනපදය තමන්ටම හානි කර ගනී: ෂැංග්‍රි-ලා සංවාදයේදී 'චීන තර්ජනය' අතිශයෝක්තියට නැංවීම සම්බන්ධයෙන් චීන ආරක්ෂක අමාත්‍යාංශය ඇමරිකානු ආරක්ෂක ප්‍රධානියාට දොස් පවරයි.
රුසියානු ගුවන් තොටුපළවලට එල්ලවූ යුක්රේන ප්‍රහාරය: මෙතෙක් හෙළිවූ කරුණු
බ්‍රික්ස් සමුළුවට සහභාගී වෙන්න ජනපති පුටින්ගේ ආරාධනයට ජනපති අනුර කිව්ව දේ මෙන්න..- මෙරට රුසියා තානාපතිගෙන් අනාවරණයක්..
UN මානව හිමිකම් පිළිබඳ මහකොමසාරිස් මෙරට සංචාරයකට සූදානමින්..
යුද ජයග්‍රහණය රටට ලබාදුන් රණවිරුවන් ආරක්ෂා කිරීමට ආණ්ඩුවට කොන්දක් නැත්නම් එය ඉතා අවාසනාවන්ත තත්ත්වයක් - විමල් කියයි (වීඩියෝ)
චෙක් නොකර වරායෙන් එළියට ගිය කන්ටේනර් 323 ගැන හොයන්න දාපු කමිටුවේ වාර්තාව තවම නැතිලු..
කෙහෙළිය හිරේ දමා භාවිතයෙන් ඉවත් කළ ඖෂධයේ අවුලක් නැහැලු - ඖෂධ නියාමන අධිකාරිය දැන් කියන කතාව මෙන්න.. (වීඩියෝ)
හිටපු ලොක්කන් 50කගේ මහා පරිමාණ මූල්‍ය අක්‍රමිකතා අවසන් විමර්ශන ගොනු නීතිපතිට යවයි..
ගොවි කාරක සභා අරමුදලෙන් රු. මිලියන 250ක් ගසාකාලා - ජාතික ගොවිජන එකමුතුවෙන් අනාවරණයක්..
ශ්‍රී ලංකා සිවිල් ගුවන් සේවා අධිකාරියේ සභාපතිගේ කෙරුවාව රජයේ මුදල් පිළිබඳ කාරක සභාවේ දී එළියට.. ජනපති අනුර සභාපතිකම් දුන් හිතවතුන්ගේ විෂය දැනුම මෙන්න..